Gwary w polsce

Gwara

• Gwara  à jest to odmiana języka narodowego (odmiana mówiąca), który zakres stosowania jest ograniczony terytoriami i społecznie; jest to wariant językowy występujący na mniejszych obszarach i mniejsza grupa społeczna niż dialekt. Wyróżnia się swoistym cechami  fonetycznymi, leksykonami, składniowymi.

• Wyróżniamy:
• gwarę miejską np. Poznańską
• gwarę wiejską np. Podhalańska
• gwarę środowiskową np. złodziejską

• Zróżnicowanie gwary

• Cechy gwary środowiskowej:
• tajność
• ekspresywność
• skrótowość

Dialekty

• Dialekt à to odmiana języka narodowego charakterystyczna dla ludności wiejskiej pewnej dzielnicy kraju różnią się od języka ogólnopolskiego i innych dialektów określonymi cechami fonetycznymi, leksykalnymi

• Wyróżniamy dialekty
• Wielkopolski
• Małopolski
• Mazowiecki
• Śląski
• Kaszubski

• Cechy dialektu wielkopolskiego
• Obszar

Obejmuje tereny ograniczony linią przechodzącą nieco na południe od Koła, Kalisza, Ostrowa Wielkopolskiego, Rawicza, Babimostu, dalej na północ między Międzychodu do Noteci. Koło Krzyża, następnie Noteciom do jej źródeł - do Wasty pod Kołem

• Cechy

à dźwięczenie międzywyrazowe:
Wyrywać zielsko
Jak wyschnie
Tak dało
à zastępowanie ,,a” przez ,,o”
Sioli
Tero
à asynchroniczna (wymowa głosek nosowych: m ,n, ń, g)
Lepszą – lepszom
Rolą – rolom
à ściągnięcie grup spółgłoskowych – omijanie spółgłosek
Jabłko – jabko
à pojawianie się dodatkowych spółgłosek

• Dialekt mazowiecki
• Obszar

Obejmuje północną-wschodnią i środkową część Polski, granica jego przebiega dziś przez okolice Łęcznej nad Wieprzem, Kazimierze, Radomia, Gostynia

• Skład dialektów Mazowieckiego wchodzą gwary:

à Kurpiowski
à Ostruckie
à Lubawskie
à Warmińskie

• Cechy

à mazurzenie - jest to wymowa głosek sz, ż, cz , dź jako s, z, c, dz

à zamiana ,,a” na ,,o”
à popularność przyrostka ,,-ak” nazwą istot nie dorosłych np.
Kurczak, prosiak
à asynchroniczne wymywanie spółgłosek
Biały – bjały
Miasto – mjasto

• Dialekt śląski
• Obszar

Obejmuje tereny południową-zachodnią część polski, a także niewielkie obszary Czech. Obecnie sięga po linie Sińców – Prudnik granicą północną-zachodnią stanowi linia Prudnik-Czausa na wschodzie granica w okolicach Tamowskiego Boru i Katowic. Językowo dzieli się na północny i południowy 

• Cechy dialektów

à mazurzenie – południowy Śląsk
à szeroka wymową ,,ę” która przechodzi w ,,a”
widzę – widza
à wymowa ,,ą” we wszystkich
ząby – zęby
à Zamiana ,,ą” w ,,a”
miał – mioł

• Dialekt małopolski
• Obszar

Południowy-wschód i środkowa część Polski, sięgając po Katowice, Łowicz poza Lublin, aż na Obrowie i Spiszu na Tereni Słowacji.

• W skład  dialektu wchodzę gwary:

à Podhalańska
à Krakowska
à Kresowa
à Spiska
à Orawska

• Cechy dialektu:

à mazurzenie
à zmienia nie w głosie wyrazy ,,ch” na ,,w”
dach – da…
à zamiana grupy spółgłoskowej ,,śr” ,,żr” na ,,rś” ,,rż”
środa – rżoda
à końcówka ,,-ek” w 1 osobie liczby pojedynczej rodzaju męskiego w czasie    przeszłym
ja – byłem – byłek
ja – widziałem – widziałek

• Dialekt kaszubski
• Obejmuje tereny kaszub, kartuz
• Cechy diaku:

à brak mazurzenia
à częste występowanie przyrostka ,-yszek -kamyszek – yszka, - szka
Głowyszka
à mówienie zamiast dusze – desza
à dołączanie do wyrazu przyrostka ,,-szwa”
deszwa

• Funkcje gwar i dialektów
• Wykorzystuje się przez naukowców, historyków, kulturo znawców.
• Są bogatym źródłem informacji o historii i pochodzenie języka polskiego
• Gwara i dialekty jest to stylizacja językowa w utworach o tematyce ludowej

• Kulturowa wartość gwary i dialektów
• Dzięki nim powstał język ogólno polski
• Odzwierciedlają dzieje kultury polskiej, przechowując ślady różnych procesów historycznych
• Zachowane wyrazy mają być świadectwem odległych dziejów języka i kultury

    (do góry strony)

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna. Wśród tak wielkiego bogactwa podarowanego przez naturę rodziły się zalążki państwowości Polski.

Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna. Wśród tak wielkiego bogactwa podarowanego przez naturę rodziły się zalążki państwowości Polski.

Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna. Wśród tak wielkiego bogactwa podarowanego przez naturę rodziły się zalążki państwowości Polski.